Barış Erkaya
Ateş hattında 'duble' kilitli servet!
22 Haziran 2010 Salı, 11:19:18
Bugün Rum radyosunun ortaya attığı bir iddia aslında Türkiye'nin son yaşadığı süreç düşünülünce oldukça manidar. Doğu Akdeniz'de zengin bir doğalgaz rezervi bulundu.
İddiaya göre bulunan doğalgaz rezervi tam 24.000.000.000.000 kübik feet (24 TRİLYON KÜBİK FEET)
Bu rakamı bizim de kullandığımız bir birime çevirelim: 708 milyar metreküp. Geçtiğimiz günlerde Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Mavi Akım ile ilgili bir İsrail sorusuna, "Onlar zaten bir rezerv keşfettiler. Dolayısıyla Mavi Akım'dan gelecek gaza ihtiyaçları kalmadı. Bu nedenle projenin gecikmesi için de bir sebep kalmadı" diyerek bulunan rezerve işaret etmişti.
Rum radyosu tarafından verilen haberde bahsedilen rezerv Tamar ve Levathian bölgelerinde yer alan ve Amerikan enerji devi Noble tarafından rezerv tespiti yapılan bir sahada bulunuyor. Aslında bu bölge tam bir Bermuda Şeytan Üçgeni'ni çağrıştırıyor.
BİRİNCİ KİLİT: KIBRIS SORUNU
Fakat rezervin ayrıntıları yavaş yavaş netleşiyor. Öncelikle rezervin şu anda en karışık bölgede olduğuna dikkat etmek gerekiyor. Rum radyosunun verdiği habere göre bulunan rezervler Güney Kıbrıs'ın (sözde) münhasır ekonomik bölgesi içerisinde. İşte bulunan doğalgaz rezervi için kilit ilk sorun. Çünkü Türkiye Avrupa Birliği'nin Kıbrıs olarak kabul ettiği bölgeyi çözülememiş sorunları da gerekçe göstererek haklı bir şekilde Güney Kıbrıs olarak tanımlıyor. Fakat bulunan rezervler dünyanın aksine Türkiye'nin tanıdığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne daha yakın bir bölgede bulunuyor. Dolayısıyla rezervlerin sahipliği konusunda önümüzdeki günlerde Kıbrıs Sorunu'yla paralel bir kilitlenme yaşanma olasılığı ortaya çıkabilir.
İKİNCİ KİLİT: LÜBNAN-İSRAİL SORUNU
İkinci kilit sorun ise İsrailli kaynakların rezerv çalışması yapılan bölgeyi kendi münhasır ekonomik bölgesi içerisinde görmesi. Fakat aslında rezerv çalışmalarının yapıldığı bölge bu açıdan da Lübnan'ın kuyularına çok yakın. Fakat bu açıdan da yıllardır çözülememiş bir Filistin-Lübnan-İsrail sorunu var. Bazı uzmanlara göre İsrail'in, 'İngiliz hükümetinin desteğiyle üzerine tescillendirmeye çalıştığı' bölge aslında Lübnan'a ait. Bu tezi ortaya atanlara göre İsrail'e ait olduğu ileri sürülen 'Rut', 'Tamar', 'Leviathan' ve 'Alon' doğalgaz alanları İsrail kıyılarından çok uzak, Lübnan'a ise çok yakın. Dolayısıyla burada da rezerv, ikinci bir kilit sorunun etki alanında.
Uzmanlar tespit edilen rezervin şimdilik sadece olası rezerv konumunda olduğunu söylüyor. Yani bu rezervin çıkarılabilir olup olmadığı konusunda henüz ortaya konmuş bir kesinlik yok. Hatta Noble Energy'nin asıl büyük rezerv tahmininde bulunduğu Leviathan Bölgesi'nde coğrafi başarı şansını yüzde 50 olarak gördüğüne de dikkat çekiliyor.
ALMANYA VE NORVEÇ PROJENİN PEŞİNDE
Şimdilik çalışmalara devam ediliyor. Belirtilen rezervin olası bir miktar mı üretilebilir bir miktar mı olup olmadığı konusundaki belirsizlik, ayrıca kuyuların offshore olması nedeniyle risk değerlendirmesinin karada bulunan bir kuyuya göre çok farklı olması nedeniyle uzmanlar şimdilik rezerve şüpheyle yaklaşıyor. Yani henüz sismik sondajlarla bulunan bir keşif olduğu düşünülüyor. Fakat diğer yandan Almanlar'ın dev bankası Deutsche Bank, projeye finansman sağlamak için çoktan Tamar'daki kuyunun diğer ortağı olan İsrailli Isramco şirketinin kapısına dayanmış durumda. Zaten Isramco'ya 350 milyon dolarlık köprü kredi veren Deutsche Bank'ın teklifi 400 milyon dolarlık bir ek finansman sağlanması yönünde.
Yine bugün gelen bir habere göre Norveçli Aker Solutions, Noble Energy ile Tamar Projesi'nde kullanılmak üzere yeni deniz dibi kontrolü ve gerekli diğre bazı ekipmanlar için anlaşma imzaladı. Yani hem İsrail hem de Amerikalı Noble cephesinde çalışmalar tam gaz devam ediyor. Daha kesin sonuçların 2011'den önce alınması mümkün değil gibi görünüyor. Fakat son açıklanan rezervlerle birlikte özellikle Türkiye ve Lübnan'ın yıllardır düğümü bir türlü çözülememiş olan İsrail ve Kıbrıs sorunlarıyla ilgili bir kez daha karşı karşıya gelmesi kaçınılmaz gibi görünüyor.
TÜRKİYE'NİN 20 YILLIK GAZ TÜKETİMİ KADAR
Bitirirken şimdilik sismik tespit düzeyinde olan gaz rezerviyle ilgili bir rakam vermekte fayda var:
Türkiye'nin geçen yıl 35.1 milyar metreküp olan gaz tüketiminin bu yıl 37 milyar metreküpü bulacağı tahmin ediliyor. Yani eğer 708 milyar metreküp olacağı tahmin edilen rezervin tamamı çıkarılabilir durumdaysa bu rezerv, Türkiye'nin 242 aylık yani 20 yıldan fazla gaz ihtiyacını karşılayabilecek büyüklükte. Türkiye'nin 2009 yılında doğalgaz ve mamul gaz için ödediği fatura ise yaklaşık 11 milyar dolar.
berkaya@haberturk.com
Konu: KIBRIS 
