Fransızca

Fransızca (français, ), Hint-Avrupa dillerinden, Fransa ve Fransız uygarlığını benimsemiş ve eski Fransız sömürgesi ülkelerde kullanılan dildir.

Dünya'da yaklaşık olarak 200 milyon insan Fransızca bilmektedir. 128 milyon insan Fransızca'yı anadili veya ikinci dili olarak konuşurken, 54 ülkede 72 milyon insan tarafından da bilinmekte ve konuşulmaktadır. Başta Fransa olmak üzere Kanada, Belçika, İsviçre, Afrika, Lüksemburg ve Monako'da konuşulur.

Fransızca; İspanyolca, Portekizce, İtalyanca, Katalanca ve Romence gibi Roma İmparatorluğu'nun dili olan Latince'nin devam dillerindendir.

Fransızca tarih içerisinde Roma Galyalılarının kelt dillerinden ve Roma sonrası frenk göçmenlerinin cermen dillerinden etkilenmiştir.

Fransızca 29 ülkede resmi dildir. La Francophonie denilen Frankofon Fransızca konuşan uluslar topluluğudur. Birleşmiş Milletler'in bütün altkurumlarında ve uluslararası kuruluşların çoğunda resmi dildir.

Avrupa Birliği verilerine göre 27 üye ülkedeki 129 milyon insan (497.198.740 %26'sı) Fransızca konuşmakta ve bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) ise ikinci dili olarak konuşmaktadır. Bu verilere göre Fransızca birlik içerisinde İngilizce ve Almanca'dan sonra en sık konuşulan 3. dildir.


vikipedi

çeşitli görüşler:

*hint avrupa dillerinden, latince tabanlari dillerden (fransizca,italyanca,ispanyolca,portekizce) bir dil.. zaman icinde oldukca yogrulmus bir dildir.. latinceden turerken sesli harfleri franklar genize itmisler, ispanyollar damaga yerlestirmis, portekizliler ise dislere kaydirinca, birbirlerinden bu kadar farklilasmislardir.. oldukca muzikal bir dildir, ancak zamanlara gore cekimleri bir kaliba uyamiyor ne yazikki.. 16 cesit fiil cekim kategorisi var, cogu fiil bu gruplardan birinde (hangisi hangi grupta ezberlemek gerekio), bi de ayrica duzensiz fiiller var, onlarda ayri bir ezber konusu.. bir de almancadaki artikel belasi burada da mevcut, onun disinda is telaffuza kalio ki bence insanlar ikiye ayrilir fransizca konusma yetenegi olanlar ve olmayanlar.. hatta fransizca konusma yetenegi olmayan fransizlar gormuslugum vardir.. olay tamamen estetige egilim meselesidir..


*diğer dillerden farklı olarak, uzun süre kullanılmadığında genel olarak unutulmasının yanısıra, pronunciationda da çaptan düşülebilen bir dilmiş, ben bugün bunu gördüm.. öyle ki, farzedelim ingilizceyi 5 sene konuşmadık okumadık, elbette unuturuz nedir ne değildir, ama elimize bir metin alsak doğru dürüst fonetiğini okuruz.. gelgelelim fransızca öyle ki, pratiği kaybedince daha önceden rahatlıkla çıkarılan o nasal consonnelar, o alamet-i farika r' ler* çıkmaz oluyor, boynu bükük kalıyoruz elin gavurunun karşısında. sanki sürekli yapılmadıkça formdan düşülen bir spor gibi, cümleyi söylemek bile fiziksel olarak bir efor işi, bir performans işi. bir de kendine has bir ritm olayı vardır ki, bunu melodi diye yutturur durur fransızlar, nota mı okuyosun eşşek kafalı diye çıkışma isteği doğurur insanda..

*bazı okullarda almanca ile beraber öne sunulan seçmeli derslerden biridir ve de kendini kahraman sanan bazı bünyelerin "almanca da çok kaba beah, du fransızca seçeyim ben hem negsel böle je tiens a toi felam.. yok öle miydi o? neyse öğrenirim nasılsa eheheh" diyerek korkusuzca ek ders olarak seçmesine sebebiyet verecek kadar cazip bir dildir. istisnalar hariç nedense çoğunlukla ekmek teknesi dizisindeki cengiz karakterinin dediği gibi; "pötibör de la jeliboğn, kompozisyon, döpiyes..." seviyesinden ileri gitmediği zaman hayal kırıklığıyla karşılanır. ancak başarısız olunsa bile hala kendine çekecek ve tekrar denemeyi istetecek garip bi çekim gücü vardır diğer yandan.

- senin fransızcan ne derecede şimdi?
- hiç bi derecede...! sıfır derece...
- ahşuahauzauh...
- ama bak şeyi biliyorum...
- ?
- je mange du fromage de la confiture. ne romantik geliyor kulağa demi?
- ne demekmiş peki o?
- peynir ve reçel yiyorum demek.
- anladım, olsun*


*ingilizce ile karsilastirilinca ocu gibi gorunen, fakat hic de oyle oldugunu sanmadigim nanedir fransizca. ingilizceyi ogrenmek basittir, cok basittir fransizca aksine belki, dogrudur. fransizca'da abuk sabuk duzensiz fiil cekimleri, esya cinsiyetleri filan ugrasana kadar ogrendiginiz 40 kelimeyle pat kut ingilizce konusabilirsiniz. fransizca ingilizce kadar elastik bir dil degildir, gerek kelime daragacinin azligi gerek kati kurallari nedeniyle cogu sey "ezberlenilir". olay kelimelerin, tumceciklerin anlamini hafizadan cekip yapistigi yerden cikarmaktir. ingilizcede ise binbir seyle eslesir ve ingilizceyi ogrenmek kolayken zamanla akici hale gelmek daha fazla bir marifet gerektirebilir zira kafa karistirir. fransizca'da ise tam tersi, ogrenmek zordur belki, illallah dedirtebilir ilk baslarda; ama zamanla dile hakimiyet, guzel pratik yaparsaniz da, ingilizceye oldugundan daha fazla olabilir. yani oyle saniyorum ben, teoride boyle olmasi gerek en azindan, sanki.( bu fikre bizde katılıyoruz- 489-)

fonetik bir dil olmamakla kalmayip harf kombinasyonlari konusunda cosmakta olan bir dil oldugundan okunmasi buyuk bir problem olarak gorulur. lakin bu kombinasyonlari ogrenince su gibi de okunabilir (dogal olarak) ve bu da hic zor bisey diil, hatta usenmiyorum liste yapiyorum su an..
*e, eu, `œ` = "ö" okunur (oë = "oe" okunur - père noël = "per noel") (bkz: trema)
*ez, et, er, é, è, ê, ai = "e" okunur (bazilari acik bazilari kapali ama o cok onemli degil bosver) (aï = "ai" - hawaï = "havai")
*au, eau, o = "o"
*ou = "u"
*u = "ü"
*oi = "ua" (oï = "oi")
*en = genellikle "an" ve enne = genellikle "en" (sondaysa kesin)
*ph = "f"
*gn = "ny" (espagnol = "espanyol") (ispanyolcadaki ñ gibi)
*y = i (sesli harftir) (bkz: i grec)
*g = ardindan y, i, ya da e geliyorsa "j"; o, u, a veya sessiz harf geliyorsa "g" diye okunur
*c = aynen ardindan y i e geliyorsa "s", o u a ya da sessiz harf (h haric) geliyorsa "k" diye okunur.
*ch = "ş" (yunanca'dan gecen sozcuklerde "k" okunur - choléra = "kolera")
*ç = nerede olursa olsun "s" (genelde bundan sonra o u ya da a gelir) (bkz: c cédille)
*dj = "c"
*tch = "ç" (c ve ç sesleri fransizca'da yokmus, tch rusca'dan; dj arapca'dan giren sozcukler icin uydurulmus.. belli zaten..)
*ill+sesli = yy+sesli (brillant = "briyyan") (tek l ile oldugunda da tek "y" gibi okunuyor - soleil = "soley")
*s = genelde "s" diye okunur ama iki sesli arasindaysa "z" sesini verir (brésil = "brezil")
*r = "kusacak gibi" okunur
*h = okunmaz ama bazi h ile baslayan sozcuklerde sanki okunuyormus gibi davranman gerekir nedense article'ler soz konusu oldugunda falan.. neyse okunmaz yani.. (bkz: h muet)
*x = sozcuk sonundaysa okunmaz (bazi sozcukler cogul olduklarinda s yerine x alirlar), sozcuk basinda ya da ortasinda oldugunda "z" diye okunur (xavier = "zavye")
*tek ya da sozcuk sonunda oldugunda un = "ön", une= "ün", in ="en", ine = "in" okunur nerdeyse, nerdeyse dedigim burnun kapaliymis gibi "en" dedigini dusun.. oyle.. ("ne diyosun yaa anlamadim bisey?" diyosan sorun diil en de gitsin) ("genellikle" diym bunun icin de) (ornek de veriym dur: martin = "marten", martine= "martin")
*"-tion" ekleri "siyon" diye okunur ama bunu yazmasaydim da icgudusel olarak oyle okurdun bence.. "-tiel, tielle" ekleri de "siyel" diye okunur.
*sozcuk sonlarindaki harfler genellikle (%97) okunmaz. son harf a, u, i, é, r ("er" ile bitenler haric), l, m ve n ise okunur.
*q'dan sonra hep u gelir ve oradaki u okunmaz nerde olursa olsun ("coq" ve "cinq" istisna) yani que ile biten sozcukler aslinda "k" ile biter. (fantastique = "fantastik")
ama mesela que tek basinaysa "kö" diye okunur. bu da son harfin okunmamasi kuralinin istisnasi ama yuh neyi okuyacaksin onu da okumasan.. mantikli yani kiziyosunuz ediyosunuz da..

*15 dakka boyunca telefonda yarım yamalak fransızcaa konuşup telefonu kapattıktan sonra karşınızdakine
- c'est tres difficile de parler en français diyebileceğiniz, öyle düşünmeye başlıyabileceğiniz, rüya göreceğiniz kısacası öğrenmeye başladıktan itibaren ruhunuza işlemeye başlayan bir virüs ..



*öğrenmeye çalışıp, yeterince çaba sarfetmediği için ya da dil yeteneği olmadığı için -ki bu normaldir, saygı duyarım- öğrenemeyen, veya hiç alakası olmayan, sadece duyduğu bir iki şarkıya göre bilip bilmeden konuşan insanların -buna da çok sinir olurum-, aman ne zor dil, şöyle garip, böyle saçma diye hakkında atıp tuttukları dildir. bunlar bir de aksana takılırlar. yok gırtlaktan konuşuyorlar, yok r'leri bir garip söylüyorlar diye.

bu insanların göz ardı ettikleri ya da hiç fark edemedikleri birkaç şey vardır. birincisi; dünya üzerindeki bütün dillerin kendine özgü zorlukları, problemleri ve kuralları vardır. fransızca'nın da elbette zorlukları vardır, ancak kurallar bilindikten sonra anlaşılamayacak, öğrenilemeyecek hiçbir şey yoktur. başlarda doğal olarak zorluk çekilir, bi 3-4 ay garipsenir ama yeterince öğrenme hevesi, çaba ve de dile yatkınlıkla fransızca öğrenmek oldukça eğlenceli ve zevklidir. bir de hiçbir dil öyle birkaç ayda hızlandırılmış kurslarla filan tam olarak öğrenilemez. yani ''ay ben 3 ay fransızca kursuna gittim ama çok zordu hiçbir şey öğrenemediiiim'' diye ağlayanları umursamamak gerekir. zira 3 ayda fransızca'nın sadece okunuş ve yazılışları çözülebilir. grameriydi, yazım ve konuşma kurallarıydı derken daha bir sürü şey öğrenimelidir ki bu da en az 1 buçuk 2 yılda tam olarak gerçekleştirilebilir. o 3 aylık kurslarda dilin sadece ''derdini anlatabilecek kadar''ı öğrenilebilir.

bu dilin ikinci bol bol şikayet edilen, ancak göründüğü gibi olmayan özelliği telaffuzu ve aksanıdır. fransızca fonetiği oldukça kuvvetli, ayrıca da karmaşıktır. bir kelimenin telaffuzu esnasında doğru sesler kullanılmaz, vurgu doğru yerde yapılmazsa, o kelime bambaşka anlaşılabilir, karmaşa olabilir. bu yüzden de o sık sık ''ay ne biçim de gırtlaktan konuşuyolaar'' olayının bir amacı olduğunun anlaşılması gerekir. dili doğru düzgün konuşmak için sadece r'leri aksanlı söylemek yetmez, bütün harfler için sesleri doğru çıkarmak gerekir. hatta bu r olayı oldukça önemsizdir. bu dilde tek bir aksanı yanlış söylemeniz halinde kelime farklı bir anlam kazanabilir. kelimede geçen sesi farklı okursanız başka kelime söylemiş olabilirsiniz. işte o çok garipsenen fransızca telaffuzların sırrı da budur. bir de kusar gibi konuşuluyor diyen insanlar var. okunuşlarına ve fonetiğe yeterince hakim olduktan sonra hiç kasmadan konuşulabilir. abartmaya, gırtlak parçalamaya gerek yoktur, birazcık pratik işidir sadece.

açıklamak istediğim üçüncü ve son yanlış anlaşılan şey ise dilin romantikliği ve seksapeli konusudur. buna dilbilimsel bir açıklama getiremesem de şahsi fikrimle anlatmak istiyorum. fransızca herkesin bildiği üzere konuşması zahmetli ve özen isteyen bir dildir. telaffuzundan ötürü kulağa oldukça hoş gelir. bu kimine romantik, kimine cinsel çağrışımlar yapar. en azından ben fransızca konuşan bir erkeği ya da kadını ağzı açık halde dinleyen çok insan gördüm. ama yine de kişisel görüştür, sevmeyen olabilir. yine de bu kötülemek için geçerli bir sebep değildir. sen sevmiyorsundur bu kadardır.

yazımı bitirirken, fransızca hakkında zor, kaba, şu, bu gibi kötülemelerde bulunmadan önce, oturup fransızca gramerinin, fonetiğinin bir araştırılmasını ve birkaç fransızca şarkı dinlenip, birkaç da film izlenmesini tavsiye ederim. böylesi çok daha tutarlı eleştiriler yapılmasına olanak sağlayacaktır.

not: bu yazım bazı arkadaşlar tarafından milliyetçi yaklaşımlarla, kendi dilini değil de elalemin pis fransızlarının dilini savunuyor olarak anlaşılabilir. isteyen istediği gibi anlamakta özgürdür, fakat ben sadece bu dili çok seven ve işin eğitimini alan bir insan olarak yanlış bilinen bazı genel yargıların ve klişelerin doğrularını açıklamaya çalıştım.



ekşi sözlük.